Bebekler İçin İşitme Cihazları ve Cihaz Kullanımının Konuşmaya Etkisi
İşitme sorunları olan bebeklerin ebeveynleri genellikle ciddi endişeler taşımaktadır. İşitme ve konuşma arasında önemli bir bağ olduğu bilindiğinden, hangi adımları atmaları gerektiği konusunda birçok soru işaretiyle karşı karşıya kaldıkları gözlemlenmiştir. Bu bağlamda yapılan bir araştırma ile anne babaların bu sorularına yanıt bulmaya çalışacağız. İşitme problemiyle doğan bebeklerde öncelikle işitme kaybı tespit edildikten sonra, onlara uygun bir işitme cihazı seçilmelidir. Özellikle işitme cihazlarının bebeklerin dil gelişimi üzerinde önemli olumlu etkileri olduğu görülmektedir: İşitme cihazları, işitme kaybı olan bebeklerin konuşma seslerini daha iyi duymalarını sağlayarak erken dil gelişimini desteklemektedir. Yapılan çalışmalarda 12 aylıktan önce işitme cihazı kullanan bebekler, daha geç cihaz kullananlara göre fonolojik gelişimde daha az gecikme göstermiştir (Stelmachowicz et al., 2004). bu da İşitme cihazının önemine işaret etmektedir.
Ayrıca, işitme cihazı kullanımının bebeklerde dikkat ve konuşmaya yönelimi artırdığı, bunun da dil gelişimini olumlu etkilediği bulunmuştur (Wang et al., 2017). Bu açıdan bakıldığında, işitme cihazlarının doğrudan bebeklerin konuşma yeteneklerini geliştirmede ön plana çıktığı gözlemlenmiştir. Ancak, işitme cihazlarının etkinliği için erken tanı ve müdahale kritik bir öneme sahiptir. Yenidoğan işitme taraması ve erken müdahale, dil edinimi için özellikle önemlidir (Ptok, 2011). Ancak, prematüre bebeklerde dil gelişimi sorunları görülebilmekte ve bu durum erken dönemdeki işitsel deneyimlerle ilişkili olabilmektedir (Jansson-Verkasalo et al., 2010). Bu nedenle, işitme engelli bebeklerin dil gelişimini optimize etmek için multidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir. Odyologlar, konuşma terapistleri ve eğitimcilerin işbirliği içinde çalışması, bebeğin bireysel ihtiyaçlarına uygun bir müdahale planı oluşturulmasını sağlar. Ayrıca, ailelere yönelik eğitim programları düzenlenerek, evde de dil gelişimini destekleyici aktivitelerin sürdürülmesi teşvik edilmelidir.
Bebekler Nasıl İşitme Cihazı Kullanır?
Bebekler için işitme cihazı kullanımı, erken teşhis ve müdahale açısından kritik öneme sahiptir: İşitme kaybı olan bebeklerde işitme cihazı kullanımı genellikle erken yaşlarda başlamaktadır. Yapılan çalışmaya göre, kortikal işitsel uyarılmış potansiyel (CAEP) testinin tanı sürecine dahil edilmesiyle, işitme cihazı takma yaşı ortalama 9.2 aydan 3.9 aya düşmüştür (Mehta et al., 2017). Bu düşüş özellikle hafif ve orta dereceli işitme kayıplarında belirgindir. İlginç bir şekilde, işitme cihazı kullanımı her zaman kalıcı olmayabilir. Bir çalışmada, çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerde erken dönemde tespit edilen işitme kayıplarının bir kısmının zamanla düzeldiği gözlemlenmiştir (Frezza et al., 2023). Bu nedenle, bebeklerin işitme durumunun düzenli olarak değerlendirilmesi önemlidir.
Sonuç olarak, yenidoğan işitme taraması programları ve genetik testler sayesinde işitme kaybı erken teşhis edilebilmekte ve bebekler çok küçük yaşlarda işitme cihazı kullanmaya başlayabilmektedir. Erken müdahale, bebeğin dil ve konuşma gelişimi açısından kritik öneme sahiptir. Ancak her bebeğin durumu farklı olduğundan, uzman gözetiminde bireyselleştirilmiş bir yaklaşım gerekmektedir.
İşitme cihazı kullanan bebekler bilişsel gelişimini tamamalamadıkkları için cihazı nasıl kullanacağklarını doğal olarak bilmezler. Bu yüzden cihaz kullanan bebeklerin cihazı nasıl kullanacağına en büyük destek aileden gelmektedir. Birkaç araştırmada bebek işitme kaybının erken teşhisi ve müdahalesine yapılan vurgu göz önüne alındığında, aile katılımının muhtemelen önemli olduğu sonucuna varabiliriz. Örneğin: Zhu ve arkadaşları (2021) “İşitme kaybı (HL) olan yenidoğanlar için erken teşhis ve müdahalenin fizyolojik ve sosyal-duygusal sonuçlarda iyileşmeye yol açabileceğinden” bahsetmektedir (Zhu ve arkadaşları, 2021). Bu durum, erken tanıdan sonra bebeklerin işitme cihazı almasını ve uygun şekilde kullanmasını sağlamada ailelerin çok önemli bir rol oynayacağını göstermektedir. Ayrıca, Xoinis ve arkadaşları (2007) yenidoğan yoğun bakım ünitelerindeki bebeklerin işitsel nöropati açısından taranmasının önemini tartışmakta ve “AN’nin erken teşhisi, bu bozukluğun daha iyi anlaşılmasına ve uygun müdahale stratejilerinin geliştirilmesine yol açacaktır” (Xoinis et al, 2007). Açıkça belirtilmese de, potansiyel işitme cihazı kullanımı da dahil olmak üzere bu erken müdahalelerin uygulanmasında aile katılımı çok önemli olacaktır.
İşitme Cihazı Kullanımında Ailenin Rolü
Sonuç olarak, sağlanan bağlam bebeklerin işitme cihazı kullanımında ailelerin rolünü doğrudan ele almasa da, erken teşhis ve müdahaleye yapılan vurgu, aile katılımının başarılı sonuçlar için muhtemelen kritik olduğunu ima etmektedir. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi sağlamak için özellikle bebeklerin işitme cihazı kullanımında aile rollerine odaklanan daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulacaktır.
Bebeklerin Kullanacağı İşitme Cihazları
Yetişkinlerin ve bebeklerin kullandığı farklı türdeki işitme cihazları bulunmaktadır. Bunları şu şekilde özetlenebilir:
Konvansiyonel işitme cihazları, koklear implantlar ve kemik iletimli işitme cihazları bebeklerde kullanılan başlıca cihaz türleridir. Konvansiyonel cihazlar hafif ve orta dereceli kayıplar için uygundur. Koklear implantlar ise ileri-çok ileri derecede sensörinöral işitme kaybı olan bebekler için tek iki taraflı işitmeyi sağlayabilen seçenektir (Pantaleo et al., 2024). Kemik iletimli cihazlar ise tek taraflı iletim tipi işitme kayıplarında faydalı olabilmektedir (Vyskocil et al., 2017).
İlginç bir şekilde, işitme cihazı kullanımına başlama yaşı önemli bir faktördür. Bir çalışmada, kortikal işitsel uyarılmış potansiyel (CAEP) testinin rutin kullanıma girmesiyle, hafif-orta dereceli kayıplarda cihaz kullanımına başlama yaşının 19 aydan 5 aya düştüğü görülmüştür (Mehta et al., 2017). Ayrıca, sosyoekonomik faktörler de cihaz kullanımına erişimi etkileyebilmektedir (Zhang et al., 2019).
Sonuç olarak, bebekler için uygun işitme cihazı seçimi işitme kaybının derecesi, türü ve diğer faktörlere bağlı olarak yapılmalıdır. Erken teşhis ve müdahale, dil gelişimi ve psikososyal gelişim açısından kritik öneme sahiptir (Galambos et al., 1984), Kapsamlı bir değerlendirme ve aile danışmanlığı, optimal sonuçlar elde etmek için gereklidir.
Net Duyum İşitme Merkezi olarak Erzurum’da işitme kaybı olan bebeklere yönelik de eğitim ve destek hizmeti sunmaktayız. İlk olarak hastanede işitme kaybı olan çocukların tespit edilmesi sonrasonda merkezimize başvuran ailelere yardımcı olmaktayız. Net Duyum Ailesi olarak her zaman size en iyi hizmeti vermek için hazırız.